مثبت اندیش باش تا کامروا باشی - قسمت شش - نگاه دین به مثبت اندیشی

مثبت اندیش باش تا کامروا باشی

قسمت شش: 

نگاه دین به مثبت اندیشی

در سراسر نهج البلاغه به ابعاد مثبت و سازنده رفتارها، صفات افراد، و افکار سازنده توجه شده است. حضرت علی علیه السلام نه تنها خود به این موارد توجه داشتند، بلکه دیگران را نیز هدایت میکردند تا این ابعاد را به طور اختیاری و آگاهانه مورد توجه قرار دهند .

برای مثال، به زیبایی های جهان توجه داشته باشیم، صفات خداوند را که همه مثبت هستند فراموش نکنیم، کارهای نیک و مثبت دیگران را به خاطر داشته باشیم و از پیامدهای مثبت اعمال غفلت نکنیم. توجه به این ابعاد جهان ـ در واقع ـ نگاه واقع بینانه و در عین حال، مثبتنگرانه به مسائل است. انتظار مثبت نسبت به آینده، شامل سه حیطه میشود :

1 - انتظار کمک از سوی خداوند

یک مسلمان با توکلی که به خداوند دارد و اعتقادی که به نقش خداوند در بروز رویدادها دارد، قطعا در مورد آینده خوشبینیاش متکی به امید به خداوند است. خوشبینی یعنی امید به خداوند :

حسن الظن ان تخلص العمل و ترجو من الله ان یعفو عن الزلل (نهج البلاغه، خ 185)

خوشبینی آن است که عمل را خالص نموده و در مورد بخشش از لغزشها به خداوند امیدوار باشی.

در نهج البلاغه نیز انتظار مثبت نسبت به آینده در مورد افراد درستکار مطرح شده است :

کذلک المرء المسلم البریء من الخیانه ینتظر من الله احدی الحسنیین اما داعی الله فما عند الله خیر له و اما رزق الله

فرد مسلمانی که از خیانت به دور است نسبت به آینده دو انتظار مثبت دارد: یا به ندای حق لبیک میگوید که آنچه نزد خداست بهترین است، یا روزی خود در این دنیا را از خداوند دریافت می نماید. بنابراین، فرد مسلمان خوشبین نسبت به آینده انتظار مثبت دارد.

2 - انتظار عملکرد درست از سوی دیگران

در منابع اسلامی از سوء ظن به دیگران منع شده است. معنای سوء ظن آن است که فرد مسلمان نسبت به برادران دینی خود انتظار عملکرد بد و منفی داشته باشد .در اینجا میخواهیم به این واقعیت اشاره کنیم که بدبینی نسبت به دیگران تنها ناظر به اعمال و رفتار گذشته مردم نیست، بلکه بخشی از بدبینی ناظر به این است که نسبت به رفتارهای دیگران در آینده انتظار منفی داشته باشیم. در نتیجه، امیدوار بودن به دیگران و انتظار خوب داشتن از دیگران یکی از مولفه های خوشبینی است:

الرجل السوء لا یظن با حد خیرا لانه لا یراه الا بوصف نفس ؛

افراد بدبین انتظار عملکرد نادرست از سوی دیگران دارند؛ زیرا خودشان نیز به خاطر بدبینی عملکرد درست ندارند."شر الناس من لایثق باحد لسوء ظنه و لا یثق به احد لسوء فعله" بدترین افراد کسی است که به دیگران به خاطر بدبینی اعتماد ندارد و دیگران نیز به خاطر بدرفتاری به او اعتماد ندارند. این روایت، هم رابطه بدبینی را با رفتار بد و هم تأثیر بدبینی را در روابط اجتماعی نشان میدهد. وقتی کسی به دیگری اعتماد نمیکند "انتظار منفی" از عملکرد او در آینده دارد.

نکته ای که در مورد خوشبینی نسبت به افراد دیگر مطرح میشود این است که بر اساس نهج البلاغه، تنها خوشبینی نسبت به نیات و رفتار افراد تابع موقعیت است، اما سایر زمینه های خوشبینی موقعیتی نیستند، بلکه دائمی اند :

اذا استولی اصلاح علی الزمان و اهله ثم اساء رجل الظن برجل لم تظهر منه حوبه فقد ظلم و اذا استولی الفساد علی الزمان و اهله فاحسن رجل الظن برجل فقد غرر

هنگامی که صلاح و نیکی بر زمان و مردم زمان گسترش یابد، در این حال، اگر کسی گمان بد به دیگری ببرد که از او گناهی ظاهر نشده، به او ستم کرده است و هنگامی که فساد بر زمان و اهل زمان مستولی شود هر کسی گمان خوب به دیگری ببرد خود را فریب داده است.

3 - انتظار وقوع رویدادهای خوشایند

وقتی که فرد مسلمان انتظار کمک از سوی خداوند داشته باشد، و انتظار دارد که دیگران نیز به صورت درست عمل کنند، نتیجه منطقی اش این میشود که انتظار داشته باشد در آینده رویدادهای خوشایند رخ خواهد داد و کارها بر وفق مراد پیش خواهد رفت. پس انتظار مثبت نسبت به وقوع رویدادهای مثبت نتیجه منطقی کمک از سوی خداوند و عملکرد دیگران و تلاش خود فرد است.

 قسمت 6 از 35

بقیه قسمت ها: مثبت اندیش باش تا کامروا باشی